Οι εννέα μήνες της εγκυμοσύνης δίνουν το χρόνο στους νέους γονείς να προετοιμαστούν σωματικά και ψυχικά για τον ερχομό του παιδιού τους, πολλές φορές όμως οι πρώτες μέρες ακόμα και μήνες με το μωρό είναι ιδιαίτερα δύσκολες γιατί η εικόνα του παιδιού που είχαν στο μυαλό τους, το λεγόμενο φαντασιωσικό παιδί, δε συμβαδίζει με το παιδί που κρατούν τώρα στην αγκαλιά τους. Μωρά που κλαίνε, μωρά που ηρεμούν δύσκολα, μωρά που δεν κοιμούνται μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο το λεγόμενο πρώτο δεσμό. Οι δυσκολίες αυτές μπορεί να γίνουν μεγαλύτερες λόγω του χαρακτήρα των γονιών, των ανθρώπων του περιβάλλοντος τους (οικογένεια, φίλοι) κα πολύ συχνά λόγω της έντονης ιατρικοποίησης της εγκυμοσύνης και του τοκετού (περιττές εξετάσεις, παρεμβάσεις στον τοκετό, αναίτιες καισαρικές, φόρτωμα της μητέρας με πολλές οδηγίες φροντίδας για το νεογέννητο που ουδεμία σχέση έχουν με τις πραγματικές του ανάγκες). Με δεδομένη τη μεγάλη σημασία του πρώτου δεσμού, η αυγή του οποίου βρίσκεται ακόμη στην πρόθεση σύλληψης του παιδιού που έχουμε τώρα στην αγκαλιά μας, ποιες είναι οι κινήσεις που μπορούμε να κάνουμε για να συνδεθούμε όσο το δυνατόν περισσότερο και καλύτερα μαζί του;
– Ζητάμε τη βοήθεια αυτών που μπορούν να μας βοηθήσουν. Το ρόλο αυτό μπορεί να παίξουν κοντινοί μας άνθρωποι, ακόμα όμως και επαγγελματίες όπως οι βοηθοί μητρότητας (doulas). Απομακρύνουμε με ευγένεια ανθρώπους που επικρίνουν τις επιλογές μας και μας κάνουν να νιώθουμε ανεπαρκείς, επαγγελματίες που μας αγχώνουν ότι το μωρό μας έχει κάποιο ιατρικό πρόβλημα και το παραπέμπουν διαρκώς για εξετάσεις ή του δίνουν φάρμακα, ανθρώπους που μας συμβουλεύουν να αφήνουμε το μωρό μας να κλαίει μόνο του για να ηρεμήσει ή να πιει ξένο γάλα για να χορτάσει και να ηρεμήσει. Γιατί σχεδόν πάντα έχουν άδικο.
– Κοιτάμε το μωρό μας στα μάτια. Τα νεογέννητα ελκύονται από τα ανθρώπινα πρόσωπα που…γελούν! Από τα έντονα χρώματα, το μέτριο φωτισμό και τα μεγάλα τετράγωνα! Που σημαίνει ότι η μέλλουσα μαμά μπορεί 9 μήνες περιμένοντας το μωρό της να φτιάξει μόνη της υφάσματα και κουβερτάκια κατάλληλα για τους πρώτους μήνες!
– Μιλάμε, τραγουδάμε στο μωρό μας που μας ανταμείβει ψάχνοντας να βρει την πηγή του ήχου, το πρόσωπο μας δηλαδή. Δεν είναι το ίδιο όταν ακούει ένα cd γιατί προτιμά σαφώς την ανθρώπινη φωνή! Εννοείται πως οι απορροφητήρες, ηλεκτρικές σκούπες μπορούν να του κάνουν ακόμα και κακό εμποδίζοντας τη δημιουργία συνάψεων στον εγκέφαλο!
– Το μωρό διακρίνει την ιδιαίτερη μυρωδιά της μαμάς του και του γάλακτος! Περνάμε πολλές ώρες επαφής δέρμα με δέρμα με το νεογέννητο (skin to skin) αλλά και αργότερα! Σε συνδυασμό με τις υπόλοιπες αισθήσεις (ακοή, όραση) διαμορφώνεται σταδιακά η εικόνα της μητέρας του.
– Το αγγίζουμε, το χαϊδεύουμε, το γαργαλάμε, το κουνάμε ρυθμικά.. Τόσο ώστε τελικά να βρούμε τον τρόπο επικοινωνίας, να το γνωρίσουμε, και να μπορούμε τελικά να το ηρεμήσουμε στις δύσκολες ώρες αλλά και να μάθει να αυτορυθμίζεται (self-soothing).
– Δεν ξεχνάμε πως τα μωρά είναι πολύ διαφορετικά μεταξύ τους! Οι περισσότεροι γονείς πρέπει να δουλέψουν για να πετύχουν τελικά ένα επίπεδο κατανόησης που θα φέρει την αρμονία! Τίποτε δεν γίνεται αυτόματα! Είναι μια νέα….γνωριμία όπου καλό είναι να αποφεύγουμε τους πρώιμους χαρακτηρισμούς (γκρινιάρης, ανήσυχος, κλαψιάρης κλπ.). Πολλές φορές στο μυαλό μας έρχονται επισκέπτες από το προσωπικό μας παρελθόν και θολώνουν την εικόνα που έχουμε για το παιδί μας..
– Αν τα πράγματα νιώθουμε ότι είναι για εμάς βουνό δε διστάζουμε να ζητήσουμε βοήθεια από εξειδικευμένους επαγγελματίες. Μην εγκλωβίζεστε σε κοινωνικά στερεότυπα. Δεν είναι ανεπάρκεια να δυσκολεύεται μια μητέρα. Είναι μια απόλυτα κατανοητή και αποδεκτή συνθήκη που πρέπει όμως απαραίτητα να θεραπευθεί! Οδηγίες όπως σταμάτα το θηλασμό, άσε το μωρό στη γιαγιά είναι ανυπόστατες και επικίνδυνες. Το μόνο που κάνουν είναι να χειροτερεύουν την κατάσταση επιβεβαιώνοντας έμμεσα την ανεπάρκεια που ήδη αισθάνεται η μητέρα και είναι πραγματικά επικίνδυνες για τη μελλοντική ψυχική υγεία του βρέφους.
Τελικά έχουμε πάντα στο μυαλό μας “Ένα μωρό δεν υπάρχει από μόνο του. Είναι ουσιαστικά μέρος μιας σχέσης”(D.W Winnicott).