Η ατοπική δερματίτιδα είναι μία νόσος που αφορά το δέρμα των μικρών παιδιών και όχι μόνο, προσβάλλοντας περίπου 1 στα 5 παιδιά στις αναπτυγμένες χώρες. Είναι χρόνια, υποτροπιάζει και αποτελεί πηγή έντονης ανησυχίας για τους γονείς, αφού σε κάποια παιδάκια χαλάει αρκετά την ποιότητα ζωής τους λόγω της φαγούρας που έχουν ακόμη και στον ύπνο σε πιο σοβαρές περιπτώσεις.
Είναι συχνότερη σε παιδιά τα οποία στο οικογενειακό όσο και το ατομικό τους ιστορικό αναφέρεται άσθμα, αλλεργίες, σε βρέφη που γεννιούνται τους χειμερινούς μήνες, που εκτίθενται κατά τη διάρκεια του μπάνιου σε νερό αυξημένης σκληρότητας, σε περιοχές με αυξημένη ατμοσφαιρική ρύπανση, σε συνθήκες χαμηλής υγρασίας στο περιβάλλον. Σαφής είναι η γονιδιακή συσχέτιση όταν ο γονιός πάσχει και αυτός από ατοπική δερματίτιδα ενώ η παρουσία σκύλου στο σπίτι φαίνεται να ασκεί προστατευτική δράση.
Εμφανίζεται σε ηλικία 2-6 μηνών. Ο γονιός θα παρατηρήσει σπυράκια, κάποια από τα οποία έχουν φυσαλίδες, ενώνονται και σχηματίζουν πλάκες και πιάνουν κρούστα. Στα μωρά η εντόπισή τους είναι το πρόσωπο, τα χέρια και συνήθως οι εκτατικές επιφάνειες των άκρων όπως επίσης το κεφάλι, ο κορμός, ο τράχηλος. Εκτός μένει η περιοχή της πάνας, ενώ σε ηλικία άνω των 2 ετών η ατοπική εντοπίζεται περισσότερο στις καμπτικές επιφάνειες.
Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερες θηλάζουσες και βρέφη υποβάλλονται σε τεστ αλλεργίας και εξαντλητικές διατροφές. Στην πραγματικότητα σε έλεγχο για αλλεργίες πρέπει να υποβάλλονται παιδιά με μέτρια προς σοβαρή ατοπική δερματίτιδα και με την προϋπόθεση ότι δεν ανταποκρίνονται σε τοπικές θεραπείες, έχουν παρουσιάσει άμεση αντίδραση σε τροφή (τις πρώτες δύο ώρες μετά τη λήψη) ή και τα δύο. Οι τροφές που ελέγχονται είναι το αγελαδινό γάλα, το αυγό, το σιτάρι , η σόγια και το αράπικο φιστίκι. Αντιστρόφως δεν υπάρχει καμία απόδειξη να καθυστερήσει η εισαγωγή των ανωτέρω τροφών πέραν της ηλικίας των 6 μηνών. Σε περίπτωση που υπάρχει υποψία ότι η ατοπική φουντώνει όταν το μωρό τρώει κάποια τροφή πρέπει να τηρείται ημερολόγιο συμπτωμάτων και αν διαπιστωθεί κάποια συσχέτιση, αποκλεισμός για 4-6 εβδομάδες. Ακόμα και αν διαπιστωθεί αλλεργία μετά από κατάλληλα τεστ, στην περίπτωση της ατοπίας καλό είναι ο γονιός να γνωρίζει πως σταδιακά αναπτύσσεται ανοχή στις παραπάνω τροφές. Σημαντικός και εδώ ο ρόλος του θηλασμού στη διαδικασία ανάπτυξης ανοχής στα αλλεργιογόνα μέσω της έκθεσης σε μικροποσότητες από τη διατροφή της μητέρας (σκεφτείτε επομένως πως ο αποκλεισμός τροφών στη θηλάζουσα μπορεί να λειτουργήσει ακριβώς αντίθετα..)
Η θεραπεία της ατοπικής στοχεύει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων και μόνο, καθώς οι ήπιες περιπτώσεις βελτιώνονται σταδιακά καθώς μεγαλώνει το παιδί. Καλό είναι να αποφεύγονται τα μάλλινα ρούχα, το μπάνιο να διαρκεί λιγότερο από 5 λεπτά και να γίνεται με ζεστό νερό. Βοηθάει το μπάνιο με λαδάκι για δύο λεπτά και 5 λεπτά μετά να εφαρμόζονται μαλακτικές αλοιφές που συνιστάται να περιέχουν κεραμίδια (ceramides). Καλό είναι η εφαρμογή των μαλακτικών ουσιών να γίνεται 2-3 φορές την ημέρα. Σε παιδιά κάτω των 2 ετών στα συστατικά των κρεμών αναζητήστε την ουσία γλυκερόλη που μοιάζει να υπερέχει της ουρίας. Σε περίπτωση που χρειάζεται αλοιφή κορτιζόνης να προτιμάται ΜΟΝΟ υδροκορτιζόνη και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι κρέμες έχουν απορρόφηση και παρενέργειες. Εναλλακτικά, μπορούν να παρασκευασθούν φυτικές αλοιφές (arnica, dulcamara, german chamomille) που σε αρκετές περιπτώσεις δείχνουν ισάξια αποτελέσματα με τις συμβατικές θεραπείες.
Πάνω από όλα χρειάζεται υπομονή και κυρίως να μην ανησυχούμε. Να μην προσφεύγουμε κατευθείαν σε κρέμες κορτιζόνης ή σε άλλες επιβαρυντικές για τον οργανισμό του παιδιού μας θεραπείες μόνο και μόνο επειδή είναι μια νόσος “ορατή “στους άλλους..